قلقلک هوش کودکان بدون سرگرمی با موبایل و تبلت

تلفن‌های هوشمند و تبلت‌های امروزی به اندازه ای خوب طراحی شده‌اند که حتی کودکان هم بدون هیچ آموزشی می توانند از آنها استفاده کنند. اما این الزاما بدان معنی نیست که آنها بایستی چنین کنند.

مجموعه رو به رشدی از تحقیقات نشان می‌دهد که سرگرم شدن بیش از حد با نمایشگرها، به تهدیدی جدی برای دیگر فعالیتهای سالمتر کودکان (از قبیل بازی، مطالعه و خواب) تبدیل شده است.

آکادمی پزشکی اطفال آمریکا هم به تازگی راهنمایی را منتشر کرده و در آن تاکید دارد که استفاده از نمایشگرها برای بچه‌های ۱۸ ماهه تا ۵ ساله باید به روزی یک ساعت محدود شود. این آکادمی می‌گوید که بچه های کوچکتر از یک سال و نیم هم اصلا نباید چنین سرگرمی‌هایی داشته باشند.

البته هنوز یک بخش باستانی از تکنولوژی باقی مانده است که می‌تواند در تبدیل کودکان به دانش‌آموزان کنجکاو موثر باشد: کتاب!

در حالی که فرم های تازه‌تر رسانه بسیار شخصی‌تر شده‌اند، تحقیقات نشان می‌دهد که کتابهای کاغذی معمول بسیار خوب از عهده جذب کودکان و البته شلیک آنها به دنیای کنجکاوی‌های فراتر از داستان در حال خواندن بر می‌آیند.

شین برگن، فیزیکدان و متخصص آموزش در دانشگاه کالج دوبلین می‌گوید: "قدرت خواندن به همراه فردی دیگر در این است که شما می توانید برخی مفاهیم و تصورات ذهنی‌تان درباره دنیای بیرون را بیازمایید."

وی می‌گوید: "هنگامی که والدین برای کودکان‌شان کتاب می‌خوانند، نه تنها برخی اطلاعات واقعی درباره موضوع داستان را مطرح می‌کنند، بلکه هنگامی که کودک معنی عبارتی یا رفتار یک کاراکتر قصه را نفهمد می‌توانند نقش یک دستگاه آموزش صوتی را هم بازی کنند. و البته همزمان به سوالات بنیادی ذهن کودک درباره زندگی و جهان هستی پاسخ گویند."
 

این تعامل میان والدین و کودک چیزی است که از نظر متخصصان آموزش بسیار ارزشمند است. این رویکرد معمولا با عنوان "مطالعه گفتگو محور" شناخته می‌شود و به اعتقاد برگن دستیابی به آن از طریق ابزارهای دیگر همچون موبایل یا تبلت بسیار سخت‌تر خواهد بود.

برگن می‌گوید که اصلا آدم دگم و سخت‌گیری نیست، اما معتقد است که کتاب همیشه نقش ویژه‌ای در زندگی کودکان بازی خواهد کرد. زیرا کتابهای کاغذی گنجینه‌ای هستند که کودکان می توانند در ذهن و در واقعیت آنها را حفظ کنند. اگرچه یک کتاب، همیشه یک کتاب است. اما درباره تبلت داستان اینگونه نیست و این ابزار هر لحظه می‌تواند تبدیل به چیز دیگری همچون بازی، موسیقی یا برنامه تلویزیونی شود.

تحقیقات گذشته هم نشان می‌دهد که کتابخوانهای الکترونیک هم چندان بهتر نیستد. در برخی مطالعات مشاهده شد والدینی که از کتابخوان الکترونیک برای مطالعه فرزندان‌ کوچک‌شان استفاده می‌کنند، معمولا بیش از آنکه وقت‌شان را برای داستان خواندن بگذارند، مشغول سر و کله زدن با بچه هستند که "این رو اینجوری توی دستت بگیر" یا "این دکمه رو فشار بده" و…

درست است که کودکان به سرعت با سوایپ کردن به چپ و راست روی نمایشگرهای کوچک آداپته می‌شوند و سرگرمی خود را آغاز می کنند، اما این امر باعث می‌شود که آنها از ایجاد پیوندهای خانوادگی و همچنین توسعه مناسب و به موقع توانایی‌های گفتاری و زبانی به شدت دور شوند.

شاید کتابها نتوانند آن تجربه پر زرق و برق استفاده از آیپد یا اجرای اپیکیشن‌های هوش مصنوعی را بازنمایی کنند، اما واقعا کتابها نیازی به چنین رقابتی ندارند.

خواندن کتابهای چاپی واقعی برای کودکان، هدایای بنیادی و ضروری بسیار مهمتری، همچون خیال‌پردازی، انتقال افکار و عطش سیری ناپذیر برای پرسیدن "چرا" را به آنها ارزانی خواهد داشت.

نوشته: عباس واحدی