ساعت شگفت انگیز نجومی شهر پراگ

ساعت نجومی پراگ، واقع در بافت قدیمی شهر، یکی از جاذبه‌های مهم گردشگری این منطقه به شمار رفته و با افسانه‌هایش، از نقاط مهم دیدنی کشور چک به حساب می‌آید.

رأس هر ساعت، صدها گردشگر از کل دنیا با دوربین‌هایی آماده روبه‌روی ساختمان شهرداری قدیمی جمع می‌شوند تا نمایش مکانیکی قرون وسطایی ساعت نجومی که یکی از شگفتی‌های جهان به شمار می‌رود را تماشا کنند. ساعت نجومی پراگ که به مدت ۶۰۰ سال جزو بزرگ‌ترین گنجینه‌های شهر محسوب می‌شد، هنوز هم مردم را به وجد می‌آورد. نمایش پیکره‌های متحرک و تصویرسازی زمان در این ساعت باعث شده ادعا کنیم که هیچ وسیله زمان سنج دیگری در دنیا به این خوبی نمی‌تواند زمان را نشان دهد.

افسانه‌های ساعت نجومی پراگ

افسانه‌های زیادی حول ساخت این ساعت نجومی در بافت قدیمی شهر پراگ وجود دارد. یکی از معروف‌ترین افسانه‌ها آن است که این ساعت را استادی به نام «هانوش» (Hanuš) که ساعت ساز بسیار ماهری بود، در سال ۱۴۱۰ ساخته است. مسئولین شهر در آن زمان آن‌قدر از ساعت نجومی خوشحال و راضی بودند که بعدتر از ترس آن‌که استاد هانوش نمونه دیگری از آن را برای شهر دیگری بسازد، شبانه وی را کور کردند تا این ساعت، شگفتی منحصر به فرد پراگ باقی بماند. چه این افسانه راست یا دروغ باشد، رأس هر ساعت پیکره‌ها جان گرفته و متحرک می‌شوند و از دو پنجره ساعت ۱۲ حواری بیرون آمده و به شهر سلام می‌کنند. در کناره‌های ساعت نیز اسکلتی وجود دارد که ناقوسی را به صدا در آورده، یک بوقلمون سر خود را تکان داده، یک خسیس کیفی پر از پول داشته و یک مغرور در آینه به خود نگاه می‌کند. تمام این نمایش با خواندن یک خروس طلایی و به صدا در آمدن ناقوسی بزرگ در بالای برج به پایان می‌رسد. مردم در گذشته اعتقاد داشتند که با اولین بانگ خروس در صبح تمام اشباح و شیاطین از شهر پراگ دور می‌شدند.

درباره پیکره اسکلت کنار ساعت، افسانه‌هایی جداگانه نیز وجود دارد. گفته می‌شد زمانی که ساعت نجومی شهر برای مدتی طولانی از حرکت بایستد، ملت چک دوران سختی را سپری خواهند کرد و اسکلت نیز این واقعیت را با تکان دادن سر خود تائید می‌کند. بنا بر این افسانه، تنها امید برای جلوگیری از این قضیه، تولد پسری در شب سال نو بود. زمانی که ساعت دوباره به حرکت می‌افتاد، پسر باید از کلیسای «تین» (Týn) بیرون دویده و تا ساختمان شهرداری را طی کند. وی باید این مسیر را بسیار سریع می‌پیمود تا قبل از آخرین ضربه ناقوس ساعت به آنجا برسد. اگر او موفق به انجام این کار می‌شد می‌توانست اسکلت و تمام نیروهای شیطانی را از شهر بیرون کند.

البته در برخی افسانه‌های دیگر اسکلت نماد امید بوده و اگر دقیق‌تر نگاه کنید بالای ساعت دو پنجره کوچک می‌بینید که به سمت زندانی برای اسیر کردن اشراف استفاده می‌شدند. یک روز شوالیه‌ای که در زندان منتظر رسیدن زمان اعدام خود بود، در حال تماشای بیرون از داخل پنجره در زمان به صدا در آمدن ساعت، پرنده‌ای را دید که به سمت اسکلت پرواز کرد و زمانی که اسکلت فک خود را بست گنجشک درون آن اسیر شد. پرنده کوچک باید یک ساعت دیگر صبر می‌کرد تا اسکلت دهان خود را باز کند و او بتواند از زندان خارج شود. زمانی که شوالیه این صحنه را دید این باور در ذهنش جرقه زد که او نیز می‌تواند از زندان آزاد شود. وی که در لحظه آخر شامل عفو مردم پراگ شد، سبب تبدیل اسکلت به نمادی از امید گشت.

داستان واقعی ساعت نجومی پراگ

سازنده واقعی ساعت را در سندی قدیمی، در سال ۱۹۶۱ کشف کردند. در این سند، صفحه ساعت نجومی شرح داده شده و گفته می‌شود که توسط فردی به نام «میکولاش» (Mikulas) از «کادان» (Kadan) در سال ۱۴۱۰ ساخته شده است. ساعت نجومی در قرن ۱۶ توسط فردی به نام «یان تابورسکی» (Jan Taborsky) تعمیر و بهسازی شد. هر چند به مرور زمان خطاهای ساعت افزایش پیدا کرد و تقریباً از کار افتاد. حتی در دهه ۱۷۸۰ این تصمیم گرفته شد که آن را از بین ببرند اما به‌ هر حال ساعت برای مدتی طولانی به خواب رفت.

ترمیم اساسی بالاخره ناگزیر در سال ۱۸۶۵ صورت گرفت. ساعت را مدرنیزه کرده و صفحه تقویم آن را نیز نقاشی نمودند. در سال ۱۹۴۵ ارتش آلمان ساعت را تخریب کرده و تعدادی از مجسمه‌های آن را نیز آتش زد. این تندیس‌ها بعداً توسط نمونه‌های کپی جایگزین شدند و زمان ساعت از زمان قدیمی چک به زمان اروپای مرکزی تغییر یافت.

صفحه تقویم روی ساعت، تصور مردم قرون وسطی از جهان هستی را به نمایش می‌گذارد: زمین در مرکز. قسمت آبی صفحه آسمان بالای افق را نشان می‌دهد. کلماتی لاتین به معنی شرق، غرب، طلوع و غروب در چهار طرف صفحه نوشته شده‌اند و یک حلقه نشان دهنده بروج فلکی نیز وضعیت ستارگان را در آسمان نشان می‌دهد. سه دایره داخل صفحه، زمان‌های قدیمی چک، اروپای مرکزی و زمان بابلی را مشخص می‌کنند. از روی صفحه ساعت نجومی می‌توان روز، هفته، ماه و سال را به طور دقیق مشخص کرد. همچنین برج‌های ستاره شناسی نیز هر ماه توسط ساعت نشان داده می‌شود. در طی تابستان سعی کنید که نمایش ویدئویی که بر روی ساعت تابانده می‌شود را از دست ندهید. طی این نمایش برخی از مهم‌ترین رویدادهای تاریخی چک روی ساعت جان می‌گیرند و تجربه‌ای جالب توجه را برای بازدیدکنندگان رقم می‌زنند.

برای رسیدن به این جاذبه زیبای شهر پراگ می‌توانید از تراموا، اتوبوس و مترو استفاده کرده و اندکی تا مقصد پیاده‌روی کنید.