آنچه که باید در مورد حساسیت فصلی بدانید

احتمالا دوباره همان روزهایی از سال فرا رسیده که آبریزش بینی و سوزش چشم شما شروع می‌شود. حتما شب‌ها حتی نمی‌توانید چند دقیقه چشم روی هم بگذارید؛ حساسیت فصلی عوامل و روش‌های درمان مختلفی دارد. حساسیت فصلی یا آلرژی یکی از مشکلات رایج بین افراد است که می‌تواند علائمی را نیز به دنبال داشته باشد. هنگام بررسی علل آبریزش بینی باید انواع ویروس، باکتری و آلرژی را به عنوان دلایل اصلی آن‌ها حساب کرد. اما این مسئله کار ساده‌ای نیست و قصد داریم مشخصا بر روی آلرژی صحبت کنیم.

رینیت آلرژیک چیست؟ 
اسم علمی حساسیت فصلی، "رینیت آلرژیک" (Allergic rhinitis) است که به التهاب مخاط بینی که در اثر واکنش ازدیاد حساسیتی ایجاد می‌شود، اشاره دارد. ورود عامل آلرژی زا یا ذرات هوا که واکنش دستگاه ایمنی بدن را به دنبال دارد، عامل رینیت آلرژیک است. به عبارت بهتر، هنگامی که فرد دارای سیستم ایمنی حساس شده آلرژنی مانند گرده گل یا گرد و غبار را تنفس می‌کند، واکنش ازدیاد حساسیتی آغاز می‌شود. این واکنش در بینی به صورت آبریزش بروز پیدا می‌کند. 

دستگاه ایمنی بدن نیز این آلرژن‌ها یا مواد آلرژی زا را به عنوان تهدیدات خارجی بدن تلقی می‌کند و درصدد مبارزه با آن‌ها از جمله در بینی برمی‌آید. دستگاه ایمنی بدن موجب می‌شود تا سلول‌های ملتهب شده ترکیبات شیمیایی به نام "هیستامین" را تولید کنند که مواردی از قبیل گرفتگی بینی، آبریزش بینی، عطسه، چشمان اشک آلود، خارش، گلو درد، صدای خشن، خلط گلو، گوش درد و گرفتگی را به دنبال دارد.

عامل آلرژی چیست؟ 
آلرژی‌ها در طول زندگی چندین مرتبه پدید می‌آیند و از بین می‌روند و انواع مختلفی نیز دارند. اکثر بیماران اما حساسیت‌های فصلی را تجربه می‌کنند که بین آن‌ها تب یونجه (hay fever) در فصل بهار از همه شایع‌تر است. البته برخی از بیماران در تمام سال انواع حساسیت‌های فصلی را تجربه می‌کنند. 

تقریبا 20 درصد جمعیت ایالات متحده از حساسیت فصلی رنج می‌برند. به نظر می‌رسد که عوامل وراثتی در انتقال حساسیت فصلی دخیل باشند و افرادی که سابقه اگزما یا آسم داشته باشند، بیشتر با حساسیت‌های فصلی دست و پنجه نرم کنند. از جمله متهمان اصلی حساسیت فصلی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: گرده، درختان، چمن، علف‌های هرز، گرد و خاک، شوره بدن حیوانات (اغلب گربه‌ها و سگ)، سوسک و قارچ انگلی گیاهان.

نحوه تشخیص آلرژی 
پزشک می‌تواند بر اساس تاریخچه بیماری و انجام معاینات فیزیکی تعیین کند که آیا به حساسیت فصلی مبتلا هستید یا خیر. انواع دیگر معاینات مثل انجام آزمایش خون معمولا برای تشخیص آلرژی‌ها غیرضروری هستند؛ اما انجام آزمایش‌های پوستی یکی از گزینه‌های ممکن است که اولا باید توسط متخصص آلرژی صورت گیرد و ثانیا به ندرت به آن نیاز است.

درمان آلرژی‌ها 
مهم نیست که عامل آلرژی زا چه باشد؛ نکته اصلی که نباید هرگز فراموش کنید این است که درمان تمام حالات کاملا مشابه هم است. اگر شما می‌دانید که نسبت به چه چیزی آلرژی دارید (مثلا اگر هر بار که نزدیک گربه‌ها می‌روید، بینی‌تان شروع به آبریزش می‌کند)، پس کافی است به هر قیمتی که شده از عامل آلرژی زا یا آلرژن فاصله بگیرید. 

البته اگر نمی‌توان عامل آلرژی زا به سادگی دور کرد (مثلا زمانی که به درختان آلرژی دارید)، باید بدانید که پزشک معالجتان راه‌حل‌های ساده‌تری برای درمان آلرژی در اختیار دارد: 

1. اسپری‌های استروئیدی داخل بینی 
اسپری بینی حاوی مقادیر کم استروئید معمولا اولین روش درمانی است که به افراد مبتلا به حساسیت فصلی تجویز می‌شود. نگران نام "استروئید" نیز نباشید زیرا این استروئیدها با آن‌ها "استروئیدهای خوراکیِ" دارای عوارض که احتمالا به گوشتان خورده، تفاوت دارند. علاوه بر آن، این اسپری‌ها حاوی مقادیر بسیار کمی استروئید هستند. اسپرهای استروئیدی داخل بینی عوارض جانبی بسیار کمی داشته و برای درمان علائم آلرژی کاملا موثر هستند. در ضمن، زمانی این اسپری‌ها موثر هستند که به صورت روزانه مصرف شوند و نه فقط در صورت نیاز، چرا که چند روز زمان می‌برد تا آثار آن مشخص شود.

2. آنتی‌هیستامین خوراکی 
همانطور که قبلا گفتم، زمانی که دستگاه ایمنی بدن با یک آلرژن (عامل آلرژی زا) مواجه می‌شود، ترکیبات هیستامین را تولید می‌کند. به همین دلیل، مصرف آنتی‌هیستامین برای مبارزه با علائم منطقی به نظر می‌رسد. لوراتادین، ستیریزین و فکسوفنادین از جمله آنتی هیستامین‌هایی هستند که آثارشان تا 24 ساعت دوام دارد. مصرف اسپری‌های استروئیدی داخل بینی و یکی از این سه قرص اولین روش مقابله ما با حساسیت فصلی است. 

3. اسپری آنتی هیستامین بینی 
آزلاستین و اُلوپاتادین دو گزینه اصلی اسپری‌های آنتی هیستامین بینی هستند که البته برای مصرف به نسخه پزشک نیاز دارند. مزیت آن‌ها نسبت به قرص‌ها سرعت تاثیرگذاری‌شان است که البته دوام کمتری هم دارند. ضمنا، اگر کمی از اسپری از طریق حلق وارد گلو شود، به خاطره مزه بد آن اذیت خواهید شد. این اسپری‌ها زمانی مناسب هستند که علائم حساسیت فصلی کم و معمولی است. 

4. مونته لوکاست 
یکی دیگر از ترکیبات شیمیایی که هنگام واکنش آلرژیک تولید می‌شود "لکوترین" است. بنابراین دارویی که بتواند آن‌ها را نیز از بین ببرد مفید است. 

5. اسپری بینی ایپراتروپریوم 
این اسپری غیر استروئیدی می‌تواند برای افرادی مناسب باشد که بدنشان به اسپری‌های استروئیدی جواب نمی‌دهد. البته این گزینه قطعا اولین گزینه افراد نمی‌تواند باشد زیرا عوارض دارد؛ به ویژه کسانی که سابقه پروستات ملتهب یا گلوکوم دارند. 

6. داروی ضد احتقان بینی 
اگر مشکل اصلی شما گرفتگی بیش از حد بینی است، می‌توانید از داروهای ضد احتقان بینی استفاده کنید که به دو شکل قرص و اسپری بینی وجود دارند. قرص‌ها را می‌توان به صورت روزانه به مدت یک هفته استفاده کرد اما برای مشکلات جدی‌تر کارکردی ندارند. آن‌ها می‌توانند عامل کاهش فشار خون باشند، بنابراین خودسرانه مصرف نکنید. نوع اسپری آن نیز مشکل "کاهش تاثیرگذاری تدریجی" دارد. بنابراین، اسپری‌های ضد گرفتگی بینی برای مصرف سه روز بیشتر تجویز نمی‌شوند.

7. شستشوی بینی با آب نمک 
می‌توانید بینی‌شوهای آب نمک را از داروخانه تهیه کنید. مزیت شستن مجراهای بینی، از بین بردن بینی از انواع آلرژی‌ها است. 

اگر هیچ یک از روش‌های فوق در درمان حساسیت فصلی شما جواب ندهد (که به ندرت رخ می‌دهد)، پزشک معالج احتمالا شما را به یک متخصص آلرژی ارجاع خواهد داد تا نمونه‌های آلرژی صورت گیرد. نمونه‌گیری کاری زمان‌بر و هزینه‌بر است. پیشنهاد ما استفاده ترکیبی از اسپری‌های استروئیدی داخل بینی و آنتی‌هیستامین‌های خوراکی (مورد یک و دو بالا) به مدت دست کم 4 هفته و به صورت روزانه است. این روش معمولا جواب می‌دهد.