نکاتی درباره تفاوت ها و ویژگی های انتخابات 7 اسفند

عصر ایران؛ سروش بامداد : هرچند کماکان شمارش آرای برخی حوزه ها هنوز ادامه دارد و نتایج کامل انتخابات هفتم اسفند اعلام نشده تا بر پایه آن بتوان آرایش پارلمانی و مجلس خبرگان را ترسیم کرد اما درباره دلایل افزایش استقبال (به رغم رد صلاحیت ها) و شور و شوقی که در حوزه های انتخابیه درگرفت و مشخصات و مختصات این دوره می توان به موارد 10گانه ذیل اشاره کرد:

1. تلگرام؛ چنان که پیش از این نیز اشاره شده بود در این انتخابات بیشترین تاثیر گذاری در ارتباطات و اطلاع رسانی از جانب نرم افزار پیام رسان موبایلی "تلگرام" صورت پذیرفت. تصاویر مردمی را نشان می دهد که اسامی را از روی صفحه گوشی تلفن همراه خود می نویسند و به این خاطر این دسته از افراد دیگر در لیست بلندبالای کاندیداها دنبال نام آشنا یا مشهور نمی گشتند و به فهرست ها اعتماد کردند.

2. فهرست؛ چنان که در بند پیشین آمد رای لیستی یا فهرستی از ویژگی های این دوره به حساب می آمد. چنانچه با اعلام نتایج نهایی نیز مشخص شود رقابت اصلی بین فهرست ها بوده می توان گفت نوعی رفتار شبه حزبی نهادینه شده و کمترین رای چهره غیر مشهور یک فهرست را حداقل پایگاه تشکیلاتی دانست که در هر انتخابات به کار می آید.

3. نامزد غایب؛ حذف یک نامزد از دور انتخابات تا پیش از این به کنار رفتن آن کاندیدا ار مباحث انتخاباتی می انجامید. این بار اما حضور یک چهره مشهور در فهرست ها و تبلیغات انتخاباتی یک جریان مشاهده می شد.

شاید گفته شود در انتخابات ریاست جمهوری نیز هاشمی رفسنجانی همین وضعیت را داشت اما او جایگاه سیاسی خود را از احراز نشدن صلاحیت کسب نکرده بود حال آن که درباره سید حسن خمینی می توان گفت پس از آن که شورای نگهبان مجال حضور نداد او در قامت یک رجل سیاسی و در تصاویر کنار رییس جمهور روحانی و هاشمی رفسنجانی قرار گرفت. 

4. رفتار واکنشی؛ در ادوار قبل صدا وسیما با نوع تبلیغات خود جانب یک طیف را می گرفت و به تضعیف یا تخریب طیف دیگر می پرداخت. در این نوبت حداقل در برخی از شهرها انگیزه شماری از رای دهندگان واکنش به تبلیغات رسانه رسمی بود و احساس کردند حضور آنان از این منظر اهمیت دارد که گمان نرود تحت تاثیر قرار گرفته اند. 

5. برجام؛ توافق هسته ای به عنوان مهم ترین اتفاق سال های اخیر طبعا در دوره های قبل موضوعیت نداشت ولی این انتخابات فرصتی برای ابراز نظر درباره آن شد. در انتخابات هفتم اسفند اما رای به فهرست حامیان دولت به منزله اعلام رضایت از برجام نیز تلقی می شد. به همین خاطر دو واژه "برجامی‌ها" و "نابرجامی ها" به ادبیات رقابت سیاسی وارد شد. 

6. اعتماد به مجریان؛ یکی از دلایل کاهش یا افزایش در هر دوره میزان اعتماد به دستگاه های اجرایی یا نظارتی است که فارغ از واقعیت داشتن یا نداشتن تصورات یا شایعات فراز و فرود دارد. در انتخابات 92 با تاکید رهبری بر" حق الناس بودن" آرای مردم اطمینان زایی و اعتماد افزایی شد و در افزایش مشارکت نقش داشت. در انتخابات اخیر نیز طبعا کسانی به خاطر این که دولت روحانی اجرا را بر عهده دارد پای صندوق حاضر شدند. این گزاره تنها در مقام بیان یک احساس و به عنوان عامل اثرگذار است و در مقام قضاوت و طرح ادعا نیست.

7. رد صلاحیت ها؛ هر چند حذف شماری از کاندیداها می‌توانست به ناامیدی و حاضر نشدن در صحنه بینجامد اما ازقضا سرکنگبین صفرا فزود و همین رد صلاحیت ها موجب ایجاد فضایی شد که افکار عمومی را نسبت به روند انتخابات حساس کرد تا اخبار را به دقت پی گیری کنند و به دعوت برخی از معترضان نیز به صحنه بیایند.

8. حضور برخی از کاندیداها که مواضع شفاف تری نسبت به دیگران داشتند این امکان را برای رای دهندگان ایجاد کرد که احساس کنند نه به یک شخص که به یک گفتمان رای می دهند و همین نیز انگیزه ایجاد کرد.

9. همزمانی دو انتخابات نیز در استقبال تاثیر گذاشته است. البته مصوبه برگزاری همزمان به این خاطر بود که اولا در هزینه ها صرفه جویی شود. ثانیا شور و حال رقابت های منطقه ای مجلس بر خبرگان نیز که به صورت تخصصی و استانی برگزار می شود تاثیر گذارد. این بار اما خود خبرگان نیز حساس بود و اتفاقا بر مجلس شورای اسلامی تاثیر گذاشت. این اثر گذاری دو طرفه از عوامل ایجاد شور و هیجان در انتخابات بود.

10. در این انتخابات کمتر از هر انتخابات دیگری صدای تحریم شنیده شد. همین عامل نیز موجب اقبال و علاقه شد. هر چند مانند هر انتخابات دیگر گروهی به دلایل مختلف شرکت نکردند ولی تحریم علت اصلی نبود. بی علاقگی به سیاست، بی تفاوتی، نارضایتی یا ناامیدی و دلایل متعدد دیگر دخیل بوده اند اما این که به صورت سازمان یافته صحبت از تحریم شود در داخل کمتر شنیده شد.

نکات متعدد دیگر را نیز می توان درباره انتخابات هفتم اسفند برشمرد که بیان برخی به مشخص شدن قطعی نتایج بستگی دارد.