دست‌چینی از غارهای زیبای سرزمین ایران
غار دودزا - زرین غار
غار آهکی زرین غار، یکی از زیباترین غارهای کشف شده استان زنجان است که در ضلع غربی جاده ترانزیت زنجان – همدان و در ۳۵ کیلومتری شهرستان خدابنده مشرف به روستای زرین‌رود بین روستاهای داش بلاغ و آق بلاق و در طول محورغارهای علی‌صدر و کتله خور قرار گرفته است. این غار در اسفند ماه سال ۱۳۸۴ بعد از زلزله در منطقه توسط مردم روستا شناسایی و به کارشناسان معرفی شد.
این غار دارای چندین طبقه است که دو طبقه آن شناسایی شده و دارای تونل‌های فرعی و استالاکتیت‌ها و استالاگمیت‌ها و ستون‌های بسیار درگذرگاه‌های اصلی و قندیل‌های مخروطی آویزان از سقف‌ها است که بر اثر داشتن ناخالصی رنگ‌های متنوعی به خود گرفته‌اند.
غار کتله خور زنجان
غار کتله‌خور که مردم منطقه به آن کتل کوتول می‌گویند، غاری است خشکی - آبی، واقع در استان زنجان. این غار از لحاظ وسعت، دومین و از لحاظ زیبایی اولین غار جهان است. بررسی‌ها نشان میدهد که این غار در نهایت به غار علی‌صدر متصل می‌شود. از عجایب و زیبایی‌های این غار تعدد طبقات آن است که اینگونه غارها در جهان بسیار کم‌نظیر هستند. گمان میرود که این غار دارای ۷ طبقه باشد که تاکنون تنها ۳ طبقه آن کشف شده است.
غار نخجیر
این غار در منطقه‌ای به نام چال نخجیر بین نراق و دلیجان واقع شده. کارشناسان آن را مربوط به دوره سوم زمین‌شناسی می‌دانند. حدود ۴ کیلومتر از آن شناسایی شده است. فضای خشک در محوطه درونی عموما کریستالیزه است و تزئینات بلوری و اسفنجی دیوارها و سقف آن از ناب‌ترین نمونه‌های موجود جهان است. در این غار، سنگهای تزئینی و تندیس‌های عظیم بلورین ایجاد شده است. ۶۰۰ متر از دریاچه در بخش انتهایی شناسایی شده است.
غار پریان
غار پریان در ۲۳ اردیبهشت سال ۱۳۷۹ توسط کمیته غار نوردی گروه چکاد کوهستان اصفهان کشف گردید. این غار در فاصله هشت کیلومتری ابیانه و هیجده کیلومتری روستای سُه قرار دارد. در ارتفاع ۲۹۶۷ متری از سطح دریا رو به جنوب شرقی در درهای به نام پری هول قرار گرفته است.
بورنیک تهران
غار بورنیک در انتهای دره طولانی و وسیع هرانده و در نزدیکی روستایی به همین نام قرار دارد. بورنیک یا بار نیک یعنی محل امن خوب که اسم پرمعنایی برای این غار به علت موقعیت خاص آن است. وجود آثاری مانند سفال‌های شکسته از دوره های تاریخی مختلف در آن، نشان دهنده آن است که از مراکز اصلی زیست انسان‌های غارنشین به بعد بوده است. (عکس: خفاشی در حال استراحت)
غار امجک
این غار در ارتفاعات کوه امجک و در فاصله ۶۳ کیلومتری شمال غربی تفرش قرار دارد. غار امجک در ارتفاع ۱۹۰۰ متری از سطح دریا قرار گرفته است. ورودی آن دیوارهایی به طول ۱۲ متر دارد که باید به کمک ابزار از این دیواره گذشت. در آنجا نردبانی به طول ده متر ساخته شده و پس از فرود منطقه استلاگیت‌ها و استلاکمیت‌ها قرار دارد که تاکنون کسی به آن دسترسی پیدا نکرده و پایین‌تر از آن دهلیزی با حوض پر آب دیده می‌شود.
غار علی‌صدر(علی سرد)
غار علی‌صدر یکی از زیباترین غارهای طبیعی قابل قایقرانی جهان است که در روستای علی‌صدر از توابع بخش گل تپه شهرستان کبودرآهنگ و ۷۵ کیلومتری شمال غربی شهر همدان قرار دارد. گفته می‌شود که نام اصلی این غار، علی سرد یا علی سد بوده که به تدریج اصطلاحا به علی‌صدر معروف شده است.
تمامی کانال‌های غار علی‌صدر هنوز کشف نشده. از ۱۴ کیلومتر مسیر کشف شده، ۴ کیلومتر از معابر با پروژکتور نورپردازی شده‌اند که به عنوان یک جاذبه توریستی مورد بازدید علاقمندان قرار می‌گیرد.
غار قلایچی
غار قلایچی در 9 کیلومتری شمال شرقی شهرستان بوکان و در مجاورت محوطه باستانی قلعه قلایچی یکی از مراکز تمدن ماننایی‌ها قرار گرفته است. قلایچی از دسته غارهای طبیعی به حساب می آید که در اثر نفوذ آب در طبقات آهکی شکل گرفته و از جمله غنی‌ترین غارهای مکشوف ایران به شمار میرود.
غار سهولان
غار سهولان به زبان کردی به معنی یخبندان است. این غار در نزدیکی روستایی به همین نام قرار گرفته است. مردم محلی غار را کونه کوتر، یعنی لانه کبوتر نیز می‌نامند. دلیل این نام‌گذاری وجود تعداد زیادی لانه کبوتر درون غار است. مطالعات نشان میدهد که این غار بر اثر فعالیت‌هاى زمین‌شناسی به اواخر دوره کرتاسه برمی‌گردد و قدمت آن ۷۰ میلیون سال قبل است. آثاری از مردمان دوره پارت‌ها از این غار بدست آمده است.
غار قوری‌قلعه
قوری قلعه در ۲۵ کیلومتری شهر روانسر، در دامنه کوه شاهو و مشرف بر جاده روانسر به پاوه و در جوار روستایی به همین نام جای گرفته است. غار قوری قلعه، بزرگترین غار آبی خاورمیانه با پیشینه ۶۵ میلیون سال است. طول این غار ۱۲ کیلومتر و عمق آن ۳۱۴۰ متر است و به عنوان یکی از هفت اثر طبیعی ملی ایران، به ثبت رسیده است.
غار قلعه کرد
غار قلعه کرد در ۲۰ کیلومتری برج‌های دوگانه خرقان در دهستان حصار از توابع شهر آبگرم قرار دارد. پس از عبور از دهانه غار تالاری به وسعت بیش از یک‌هزار مترمربع رخ می‌نماید که دارای چکیده‌های بسیار زیبا و مسحورکننده است. نقاشی‌های دیواری نشان از انسان‌زی بودن غار در سال‌های دیرین دارد. قدمت غار به دوره الیگومیوس و دوران سوم زمین شناسی می‌رسد که تا ۴۰ میلیون سال پیش تخمین زده می‌شود.
غار گلستانه
غار گلستانه در منطقه بیجار کردستان واقع شده است. در این غار اسکلت یک حیوان ماقبل تاریخ کشف شده است. در سال‌های گذشته به برخی از غارهای ایران که امکان دسترسی به آن آسان است از طریق یادگارنویسی، ریختن زباله و همچنین تخریب و یا با خود بردن زیبایی‌های آن، آسیب وارد شده است. غارها، حافظه تاریخی زمین هستند و باید در حفظ این میراث طبیعی کوشید.
